Η αδελφή επιστήμη της γιόγκα, η αγιουρβέδα, είναι ένα σύστημα θεραπείας που συνενώνει βασικές αρχές φυσιολογίας, συναισθηματικής διάθεσης και πνευματικής θέασης και τις αναγάγει στον κόσμο. Είναι η τέχνη της καθημερινής ζωής που έχει εξελιχθεί μέσα από τον πρακτικό, φιλοσοφικό και πνευματικό διαφωτισμό, κρατώντας πάντα τις ρίζες της στην κατανόηση της δημιουργίας.
Με παρουσία 5,000 χρόνων στα ιερά κείμενα των Ινδιών, η θεωρία της αγιουρβέδα, λαμβάνει υπόψη όλες τις πιθανές επιρροές του στρες, – από τις εποχιακές και τις πλανητικές μέχρι τις σωματικές. Επίσης, ρίχνει φως στα πρότυπα σκέψης αλλά και στις φυσικές – σωματικές τάσεις, που καθιστούν το στρες εμπόδιο ή όχι, ανάλογα με το πώς αντιδράμε σε αυτό.
Η επιστήμη της αγιουρβέδα μπορεί να προσδιορίσει τι τύπος – ιδιοσυγκρασία είμαστε και πως αντιδράμε στο στρες. Με αυτόν τον τρόπο, μας βοηθάει να λάβουμε έξυπνα μέτρα για να φέρουμε σώμα και νου σε ισορροπία.
Γνωρίζοντας ποια είναι η dosha μας (αγιουρβεδικός τύπος), μπορούμε να αποφασίσουμε προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούμε για να απαλλαγούμε από το στρες.
Στη Δύση δεν συνηθίζουμε να διαλογιζόμαστε πάνω στις διαφορετικές αντιδράσεις που έχουμε στο στρες – αντίθετα επικεντρωνόμαστε σε γενικές λύσεις, όπως να πάμε μια βόλτα, ή να κάνουμε ένα μπάνιο.
Σύμφωνα με την αγιουρβέδα, το στρες έχει τις ρίζες του στο νου και εκφράζεται σαν προσκόλληση, επιθυμία και λαχτάρα. Από τη φύση τους αυτές οι παρορμήσεις δεν μπορούν να ικανοποιηθούν και έτσι δημιουργούν μια αρνητική συναισθηματική διάθεση. Και παρά το γεγονός ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι κοινά σε όσους βιώνουν στρες, αυτό που τους διαφοροποιεί είναι η προσωπική, σωματική και συναισθηματική αντίδραση.
Άρα, σύμφωνα πάντα με την αγιουρβέδα η μείωση του στρες εξαρτάται από την κατανόηση του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά και την υιοθέτηση μακροχρόνιων λύσεων, όπως συγκεκριμένο τρόπο διατροφής, άσκησης, βότανα και συμβουλές για τον χειρισμό της καθημερινότητας, που όχι μόνο μπορούν να μειώσουν την ένταση αλλά και να βοηθήσουν στο χτίσιμο γερών θεμελίων για την ηρεμία του νου.
Ανάλογα με το ποιο στοιχείο είναι κυρίαρχο στην ιδιοσυγκρασία μας (vata-αέρας, pitta-φωτιά, kapha-νερό) επηρεάζεται η σκέψη, η εμφάνιση και η ύπαρξή μας. Για να μπορέσουμε να βοηθηθούμε απ’ την αγιουρβέδα, είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε ποια dosha είναι κυρίαρχη σε εμάς. Καμιά φορά είναι χρήσιμο στην αντιμετώπιση του στρες να προσδιορίσουμε όχι τόσο πολύ ποια είναι κυρίαρχη όσο ποια είναι εκτός ισορροπίας. Αυτή που βρίσκεται εκτός ισορροπίας είναι αυτή που καθορίζει την αντίδρασή μας σε καταστάσεις στρες.
Αυτός που με ακρίβεια θα διαγνώσει τυχόν ανισορροπίες, είναι ένας ειδικευμένος θεραπευτής της αγιουρβέδα. Εμείς θα σας παρουσιάσουμε μερικές γενικές αντιδράσεις – και λύσεις – του στρες ανάλογα με την ανισορροπία της κάθε dosha.
Ανισορροπία vata
Όσοι κυριαρχούνται από τη vata dosha είναι δημιουργικοί και σκέφτονται γρήγορα. Όταν η vata ανισορροπεί, τότε έχουμε δυσκολία να οργανωθούμε προκειμένου να πραγματοποιήσουμε τις ιδέες μας. Αποσπάται εύκολα η προσοχή μας και μας διακατέχει φόβος και ανησυχία.
Μερικά σωματικά συμπτώματα είναι η απώλεια βάρους, το τρίξιμο των δοντιών, η αϋπνία και η δυσκοιλιότητα.
Για να φέρουμε την ισορροπία, θα πρέπει να αναζητήσουμε τις αντίθετες ποιότητες, ξεκινώντας από την τροφή μας. Καλύτερα να επιλέξουμε τροφές που είναι ζεστές και να αποφύγουμε τις κρύες. Τα γαλακτοκομικά, το ρύζι, τα καρύδια και βότανα όπως το τζίντζερ, η κανέλλα και το κάρδαμο, μπορούν να βοηθήσουν.
Η πρακτική της γιόγκα είναι προτιμότερο να είναι κατευναστική και αργή. Διαλέξτε άσανας όπως η Tadasana και η Vrksasana που ενισχύουν το αίσθημα της γείωσης. Η Balasana και η Pascimottanasana καταπραΰνουν το νου και ευνοούν το παχύ έντερο και τη λεκάνη.
Ο διαλογισμός είναι ακριβώς ότι χρειάζονται όσοι υποφέρουν από ανισορροπία της vata dosha. Προσθέστε χαλαρωτική μουσική ως βοήθημα.
Ανισορροπία pitta
Εξαιρετικά συγκεντρωμένοι στο στόχο τους, όσοι κυριαρχούνται από τη pitta dosha τείνουν να βιώνουν το στρες με αποχρώσεις θυμού. Εύκολα αγχώνονται σε καταστάσεις που δεν μπορούν να ελέγξουν. Από τη φύση τους είναι σε εγρήγορση, είναι έξυπνοι και ανθεκτικοί και χρησιμοποιούν αυτά τα χαρακτηριστικά για να πετύχουν αυτό που θέλουν. Αλλά αυτές οι ιδιότητες μπορεί να μετατραπούν σε σκληρά λόγια και κριτική, προβλήματα με έλκη και δερματικές παθήσεις όταν βγαίνουν εκτός ισορροπίας.
Όταν η pitta dosha ανισορροπεί, καλό είναι να επιλέγουμε τροφές που την καταπραΰνουν όπως αγγούρι και πεπόνι, χουρμάδες και λαχανικά.
Η γιόγκα θα πρέπει να είναι τέτοια, που να μην ενισχύει τη ζέστη στο σώμα. Οι στροφές και οι εμπρός κάμψεις μπορούν να ηρεμήσουν την pitta dosha. Η Baddha Konasana, η Janu Sirsasana και η Pascimottanasana, επίσης, ανακουφίζουν την υπερβολική pitta.
Ο διαλογισμός είναι μια καλή λύση με την προϋπόθεση ότι δεν δημιουργείται ζέστη κατά τη διάρκειά του.
Ανισορροπία kapha
Όσοι κυριαρχούνται απ’ την kapha dosha τείνουν να είναι αφοσιωμένοι, γειωμένοι και υπομονετικοί, αντικατοπτρίζοντας την αργή φύση αυτής της dosha.
Η εσωτερική τους σταθερότητα και αυτάρκεια εμφανίζεται σαν συμπόνια και ζεστασιά απέναντι στους άλλους. Όταν ανισορροπεί η kapha dosha, οι άνθρωποι γίνονται ξεροκέφαλοι, κτητικοί και τεμπέληδες. Επειδή κινούνται αργά, θέλουν και οι αλλαγές στη ζωή τους να συμβαίνουν αργά. Δυστυχώς η καθημερινότητα είναι γεμάτη από ξαφνικές αλλαγές και οι τύποι kapha τις λαμβάνουν πιο βαριά από τους υπόλοιπους.
Η τάση τους να ακινητοποιούνται μπορεί να οδηγήσει σε ένα φαύλο κύκλο κατάθλιψης, μεγάλης κατανάλωσης φαγητού και παχυσαρκίας. Όση έχουν παρόμοια συμπτώματα, πρέπει να είναι προσεκτικοί με τις διατροφικές τους συνήθειες. Το στρες είναι μια δόνηση. Το να προσπαθούμε να την αντιμετωπίσουμε προσθέτοντας ένταση δεν είναι η καλύτερη πρακτική σε βάθος χρόνου.
Οι τροφές θα πρέπει να είναι ελαφριές και ελαφρώς πικάντικες. Οι αγκινάρες, οι μελιτζάνες και το μπρόκολο είναι μερικές από αυτές. Από φρούτα, τα καλύτερα είναι τα κεράσια και τα αχλάδια. Θα πρέπει να αποφεύγονται τα γλυκά και οι ξηροί καρποί.
Ο τύπος kapha ωφελείται από έντονη άσκηση. Μπορεί να βρίσκει την δυναμική γιόγκα κουραστική και δύσκολη, αλλά θα ωφεληθεί πολύ σε βάθος χρόνου, ειδικά όσο αφορά το κομμάτι του στρες. Η Dhanurasana, η Ustrasana και η Matsyasana ανοίγουν το στέρνο και το chakra της καρδιάς. Οι ανάστροφες άσανας είναι, επίσης, πολύ ωφέλιμες.
Όποια dosha κι αν βρίσκεται σε ανισορροπία, οφείλουμε να κινηθούμε με προσοχή, γιατί κάτι που εξισορροπεί τη μια, μπορεί να ρίχνει σε ανισορροπία τις άλλες. Οι προσπάθειές μας για εξισορρόπηση είναι μια εξελικτική διαδικασία και όχι ένας στατικός στόχος. Αλλάζει με κάθε βήμα που κάνουμε, γι’ αυτό πριν προχωρήσουμε ένα βήμα ακόμα, επαναπροσδιορίζουμε τις ανάγκες μας.
