Αυτό είναι ένα εξαιρετικό κείμενο για την αναπνοή ή Πράνα. Το βρήκα μέσα στο βιβλίο The Art of Vinyasa του Richard Freeman και της Mary Tailor. Ένα κείμενο “must read” από τους ανθρώπους που ασχολούνται με την ashtanga yoga αλλά και με την vinyasa γενικότερα. Ένα ταξίδι στην λειτουργία της αναπνοής, σε σωματικό αλλά και σε ενεργειακό επίπεδο, και μία εξαιρετική ανάλυση της ujjayi αναπνοής μέσα από τα μάτια του Richard Freeman όπως μόνο αυτός ο ιδιαίτερα χαρισματικός δάσκαλος μπορεί να δώσει. To site αυτό ξεκίνησε με το όραμα να μπορούμε και στην Ελλάδα να βρίσκουμε ωραίες πληροφορίες για τη γιόγκα στην γλώσσα μας. Συγχωρέστε την μετάφραση μου, έκανα ότι καλύτερο μπορούσα αν σας είναι ευκολότερο σας προτείνω να το διαβάσετε στα Αγγλικά όπου το έχω βάλει όπως ακριβώς το βρήκα.
Η πρακτική της Γιόγκα, όπως και η ζωή, ξεκινάει με την αναπνοή. Η αναπνοή, ή Πράνα παρέχει ένα ατελείωτο, διεισδυτικό υπόβαθρο, μία συνεχόμενη ύφεση και ροή του ήχου και της αντίληψης που ενώνει, διατηρεί και μας πληροφορεί σε σωματικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο. Η Πράνα(με κεφαλαίο Π) αναφέρεται στην εσωτερική αναπνοή ως ένα. Την βιώνουμε σαν μία ποιότητα δονήσεων από καθαρή αίσθηση και αντίληψη σε κάθε γωνία και σχισμή του σώματος μας. Συχνά αναφέρεται ως “αναπνοή-ζωής”, ή το άμεσο διακεκριμένο χαρακτηριστικό των αισθήσεων, πιο συγκεκριμένα η συνείδηση της αφής, ότι νιώθεις μέσα στο σώμα σου όσο οι ιστοί σου εκτείνονται και συστέλλονται. Η Πράνα είναι η αντίληψη της θερμοκρασίας ή της υφής διαμέσου του δέρματος, ή το αίσθημα της ροής από ένα γκρουπ αισθήσεων σε ένα άλλο. Είναι συνδεδεμένη με την αίσθηση της όρασης στο φως και στο σκοτάδι που κατανοούμε ως μέρος της αντίληψης της όρασης μας, ακριβώς όπως η άμεση ποιότητα του ήχου και οι αισθήσεις της όσφρησης και της γεύσης. Η Πράνα γίνεται αντιληπτή σε όλα τα επίπεδα της αντίληψης και, όπως και η νοημοσύνη, αποκαλύπτει και δημιουργεί το πλαίσιο που τα μοτίβα αναδύονται. Το βασικό αξίωμα της γιόγκα είναι ότι η Πράνα και ο νους(citta) κινούνται μαζί όπως δύο ψάρια που κολυμπάνε το ένα πίσω από το άλλο. Κινείται το ένα και το άλλο ακολουθεί αυτόματα.
Στην μεγάλη κατηγορία της Πράνα, ή αναπνοής υπάρχουν πολλές υποκατηγορίες αλλά 5 κύριες υποδιαιρέσεις. Η πρώτη είναι η πράνα(με μικρό π), η οποία αναφέρεται στην αναπνοή όπως ανεβαίνει και αυξάνεται και βρίσκεται στην καρδιά. Η απάνα η οποία βρίσκεται στην λεκάνη πηγαίνει προς τα κάτω, συστέλλεται, και σπρώχνει πράγματα έξω από το σώμα. Η σαμάνα βρίσκεται στον αφαλό, εκτείνεται εξίσου και σχετίζεται με τις πεπτικές διεργασίες και την αφομοίωση των πάντων, την απορρόφηση του φαγητού όπως επίσης και την πιο λεπτοφυή συνείδηση σε όλα τα επίπεδα της αντίληψης. Όταν κάποιος αφυπνίζεται, λέγεται πως το κεντρικό σημείο της σαμάνα λάμπει όπως ο ήλιος στην ρίζα του αφαλού. Η ουντάνα βρίσκεται στον λαιμό, ανεβαίνει στο κέντρο του κεφαλιού και έξω από την κορυφή του. Την διάχυτη μορφή αναπνοής που λέγεται βυάνα, την αισθανόμαστε σε όλο το σώμα, ιδιαίτερα στο δέρμα.
Τα πιο άμεσα και πρακτικά μοτίβα αναπνοής είναι η απάνα, η οποία ελέγχει την εκπνοή, και η πράνα η οποία ελέγχει την εισπνοή. Η επίγνωση αυτών των δύο συμπληρωματικών μοτίβων της αναπνοής ανοίγει την πόρτα στην άμεση εμπειρία της ιερής φύσης όλων των αντιλήψεων και των νοητικών μοτίβων. Όταν εισπνέουμε, είναι εύκολο να αισθανθούμε τα χαρακτηριστικά της επέκτασης, άνθισης και αύξησης των αισθήσεων που διαχέονται καθ΄όλη την διάρκεια στο σώμα. Τα πλευρά επεκτείνονται φυσικά όσο εμείς τραβάμε την αναπνοή προς τα μέσα, και υπάρχει ένα κυρίαρχο, έτοιμο για δράση συναίσθημα. Στην κορυφή της εισπνοής -στο κενό πριν αρχίσει η εκπνοή- υπάρχει η αίσθηση του απεριόριστου, της σύνδεσης, και ίσως ακόμα και χαρά στο ξεδίπλωμα των ατελείωτων μορφών. Όταν εκπνέουμε, είναι εύκολο να αισθανθούμε την γείωση, την πίεση προς τα έξω και την διάλυση που δίνει το μοτίβο της απάνα όπως οι άκρες του διαφράγματος αυτόματα πέφτουν και τα πλευρά συστέλλονται για να φιλοξενήσουν την μείωση του μεγέθους των πνευμόνων. Στο τέλος της εκπνοής, η λεκάνη τονώνεται και ο νους στρέφεται εύκολα προς τα μέσα όσο βιώνουμε της σπλαχνικές μας αισθήσεις που σχετίζονται με την διάλυση των μορφών που για κάποιον μπορεί να φέρει στην επιφάνεια συναισθήματα φόβου η πανικού.
Οι περισσότεροι άνθρωποι συνηθίζουν να προτιμούν μία από τις δύο αυτές φάσεις της αναπνοής, υπάρχουν αυτοί που αγαπούν την εισπνοή και αυτοί που λατρεύουν την εκπνοή. Μερικοί από εμάς είμαστε πολύ πρανικοί, αποφεύγοντας τα συναισθήματα που συνδέονται με την εκπνοή και χανόμαστε στην φαντασία μας, επιπλέοντας πάνω από την επιφάνεια της γης στο νου μας. Άλλοι αγαπούν την εκπνοή και γίνονται πολύ απανικοί, με μία σκληρή, βαρετή, ή καταθλιπτική στάση και άποψη. Μετά από κάποια πρακτική, είμαστε σε θέση να απολαύσουμε ολόκληρη την αναπνοή προσκαλώντας τα αντίθετα φυσικά μοτίβα της εισπνοής και της εκπνοής να υποστηρίξουν το ένα το άλλο μέσα στο σώμα και στο μυαλό, με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να βιώσουμε την αλληλοεξάρτηση τους.
Στο σύστημα της Ashtanga Vinyasa Yoga, η αναπνοή είναι η βάση για τις εσωτερικές μορφές της πρακτικής. Ξεκινάμε με την ujjayi αναπνοή, η οποία εξυπηρετεί σαν την βάση της πρακτικής είτε είσαι αρχάριος,είτε προχωρημένος. Στην πραγματικότητα, η Ashtanga Vinyasa yoga είναι απλά αυτό: απλή ujjayi αναπνοή με λίγο κίνηση μαζί. Πιο προχωρημένοι ασκούμενοι μπορούν να μάθουν επίσης την Ujjayi Πραναγιάμα, η οποία είναι μία πολύ συγκεντρωμένη μορφή της ujjayi αναπνοής στην οποία υπάρχει κράτημα της αναπνοής και πλήρη εσωτερική συγκέντρωση.
Για να μάθεις την ujjayi αναπνοή θα πρέπει να: κάτσεις πολύ ίσια ώστε η κοιλιά σου να είναι χαρούμενη και όχι συμπιεσμένη. Φέρε την επίγνωση εσωτερικά. Φαντάσου την κεντρική γραμμή του σώματος όσο πιο ζωηρά μπορείς σαν έναν φανταστικό σωλήνα που τρέχει από την κορυφή του κεφαλιού διαμέσου του κέντρου του στήθους και των κοιλιακών μυών, μέσα από το κέντρο της λεκάνης, μέχρι κάτω στον πυρήνα της γης. Η γραμμή αυτή του σωλήνα εξυπηρετεί ως ένα σημείο αναφοράς για ισορροπία και σταθερότητα μέσα στο σώμα και μπορείς επίσης να το φανταστείς σε οποιαδήποτε μορφή διαμέσου του κέντρου του σώματος, ας πούμε αναπνοή, άξονας φωτός ή ένα μοτίβο ενέργειας. Για να μπορέσεις να βάλεις την ujjayi αναπνοή στο σώμα σου, φαντάσου ότι η καρδιά σου επιπλέει σε μία πισίνα με ακίνητο νερό. Η βάση του σωλήνα είναι στερεωμένη όσο τα καθιστικά οστά, ο κόκκυγας και το ηβικό οστό πέφτουν προς τα κάτω, κάνοντας έτσι τους μύες της λεκάνης να τονώνονται. Αν είσαι γειωμένος από την ρίζα του σώματος με αυτό τον τρόπο και η περιοχή της καρδιάς είναι ελεύθερη και ανοιχτή, τότε η αναπνοή είναι εύκολη. Αν δεν είσαι συνδεδεμένος σε κάποιο σημείο κατά μήκος αυτής της κεντρικής γραμμής, αν η καρδιά είναι περιορισμένη, με ένταση ή κλειστή, ή αν το πυελικό έδαφος κοιμάται τότε η ujjayi αναπνοή δεν συμβαίνει.
Κρατώντας τα χείλη σου ελαφρώς κλειστά, απλά ξεκίνα να εισπνέεις και να εκπνέεις από την μύτη. Κρατώντας τα χείλη σου κλειστά, η αναπνοή κινείται από τη μύτη, και ο νους μπορεί να συγκεντρωθεί πιο εύκολα. Σε αυτό το σημείο, τα μάτια σταθεροποιούνται στο drsty(βλέμμα). Αυτό αυτόματα απελευθερώνει τον ουρανίσκο και μαλακώνει την γλώσσα, έτσι είναι πιο εύκολο να συγκεντρωθείς στις αισθήσεις στο στόμα και στο κύμα της αναπνοής που πηγαινοέρχεται μέσα και έξω από τα ρουθούνια. Τα κύματα της αναπνοής ξεκινάνε την διαδικασία της ευθυγράμμισης, η οποία είναι απλά η νόηση που ξυπνά στο κέντρο του σώματος. Απλά συνέχισε να ακούς, αφήνοντας την αναπνοή να ξεδιπλωθεί.
Η Ujjayi αναπνοή χαρακτηρίζεται από έναν ήχο που προκύπτει όταν κλείνεις λίγο τις φωνητικές σου χορδές ενώ συνεχίζεις να κρατάς την γλώσσα ήσυχη και τα χείλη απαλά κλειστά. Η αναπνοή κάνει έναν απαλό, δασύ ήχο και στην εισπνοή και στην εκπνοή. Ακούγεται σαν να ψιθυρίζεις την λέξη ah με τα χείλη σου κλειστά. Όπως γνωρίζουμε, το ψιθύρισμα μπορεί να είναι αρκετά προσωπικό. Όταν βρίσκεσαι κοντά σε κάποιον, δεν φωνάζεις, έτσι και η ujjayi αναπνοή έχει αυτή την ποιότητα, σαν να ψιθυρίζεις στον αγαπημένο σου. Άκου αυτό τον ήχο και δυνάμωσε την αναπνοή, καθοδήγησε την με την πρόθεση να είναι απαλή, εύκολη και ισόποση. Το θέμα δεν είναι απλά να αφήνεις την αναπνοή να πηγαινοέρχεται με όποιο μοτίβο τυχαίνει να συμβαίνει, η σωστή ujjayi αναπνοή εξαρτάται από μία μη πιεστική προσπάθεια η οποία, όπως ένας μετρονόμος κρατάει τον τόνο και τον ρυθμό της αναπνοής σταθερό. Αυτή η αντήχηση της αναπνοής είναι το μάντρα της ujjayi αναπνοής και της Ujjayi πραναγιάμα, και το 99% αυτής της αναπνευστικής τεχνικής είναι στο ανοίξεις τα αυτιά σου και να ακούσεις τον ήχο. Μοιάζει αρκετά με τον ήχο του γκαζιού που χάνει μέσα από μία βαλβίδα, που τεχνικά αυτό είναι. Μπορείς να φανταστείς τον ήχο σαν νερό που τρέχει μέσα από σωλήνες, αέρα στα δέντρα ή το απομακρυσμένο σπάσιμο των κυμάτων του ωκεανού στην ακτή.
Ujjayi σημαίνει ένας ανερχόμενος θρίαμβος ή νικηφόρος αναπνοή. Εσωτερικά, η ujjayi είναι όταν η εσωτερική Πράνα ξυπνάει θριαμβευτικά χτυπάει το κεντρικό κανάλι του σώματος να σταθεί στην κορυφή του κεφαλιού όπως στη θέση Samasthitih(τέλεια όρθια στάση). Αυτή είναι η αληθινή Ujjayi Πραναγιάμα η οποία ίσως έρθει σε ‘σένα μία μέρα. Εντωμεταξύ, κάνε απλά λίγο θόρυβο με την αναπνοή σου.
Κάθε φορά που εισπνέουμε, συγκεντρωνόμαστε στο υπόλειμμα της εκπνοής, και κάθε φορά που εκπνέουμε, συγκεντρωνόμαστε στην αίσθηση της εισπνοής. Η καρδιά είναι το ακτινοβόλο σημείο της εισπνοής, και η συνολική σωματική αίσθηση είναι ένα μοτίβο ανοδικό, που απλώνεται και επιπλέει. Το μοτίβο της εκπνοής γίνεται αντιληπτό στο σώμα ως μία καθοδική, συμπτυκτική, γειωτική αίσθηση που είναι σαν νερό που ρέει προς τη γη, με σημείο βάσης το κέντρο του πυελικού εδάφους. Όταν εκπνέουμε, στέλνουμε την επίγνωση του νου σαν βελόνα προς τα επάνω διαμέσου του βασικού σημείου της εκπνοής που είναι στο κέντρο της λεκάνης. Όταν εκπνέουμε, απελευθερώνουμε το πάνω μέρος της πλάτης μέχρι τον ουρανίσκο για να κρατήσουμε την καρδιά ανοιχτή. Συγκεντρωνόμαστε στον απαλό, ψιθυριστό ήχο και τα φυσικά συναισθήματα και τις αισθήσεις που συνδέονται με κάθε φάση της αναπνοής, επιπλέον και στις στιγμές της μετάβασης, στα κενά, όσο κινούμαστε από εισπνοή σε εκπνοή και πάλι πίσω. Το να αισθανόμαστε την ροή της απάνα σε πράνα και της πράνα σε απάνα είναι ένα συμπληρωματικό, διακριτικό και καταπληκτικό συναίσθημα. Αυτό είναι πρακτική πραναγιάμα, όλο το θέμα βρίσκεται ακριβώς εκεί.
Κατά τη διάρκεια της πρακτικής μας στις asana, έχοντας εγκαθιδρύσει την μορφή, την ροή, και τον ήχο της ujjayi αναπνοής, μαθαίνουμε να κινούμαστε συνδεδεμένοι με την αναπνοή. Όπως περνάμε από την μία στάση στην άλλη, συνειδητά δουλεύουμε την εισπνοή στις εκτεταμένες κινήσεις όπως το να σηκώνουμε τα χέρια πάνω από το κεφάλι, ή το να βγαίνουμε από μία στάση κινούμενοι προς τα πάνω. Αντιστρόφως, δουλεύουμε πιο γειωμένες συμπτυγμένες κινήσεις όπως το να διπλώνουμε μπροστά, το να στρογγυλεύουμε την σπονδυλική μας στήλη προς τα εμπρός, ή τις στροφές με την εκπνοή. Αφού μπούμε σε μία στάση, παραδοσιακά την κρατάμε για 5 πλήρης αναπνοές (αν και στις στάσεις του κλεισίματος και υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί να μείνουμε περισσότερο) πριν ξανακινηθούμε στο κύμα της αναπνοής ώστε να δώσουμε μία απαλή ώθηση όπως εισπνέουμε στην επόμενη κίνηση μέσα στην vinyasa της στάσης και της σειράς. Αφού έχουμε κάνει πρακτική στις asana για κάποιο χρονικό διάστημα με αυτό τον τρόπο, τα μοτίβα της αναπνοής και οι φυσικές κινήσεις που συνδέονται με τις βαθιές εισπνοές και τις εκπνοές μέσα στο σώμα γίνονται ενστικτωδώς, και αυτά τα ρευστά μοτίβα εκδηλώνονται αντανακλαστικά στις εξωτερικές μας κινήσεις. Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό. Όπως κινούμαστε μέσα και έξω από τις στάσεις σε ενότητα με την αναπνοή, ίσως να βιώνουμε την εμπειρία ότι ενώνουμε άψογα τον εσωτερικό μας κόσμο με τον εξωτερικό κόσμο της αντίληψης μας και τις αλληλεπιδράσεις μας με τους άλλους. Όσο κάνουμε πρακτική, αυτή παίρνει μία βαθιά διαλογιστική ποιότητα.
